Nơi tôi ở có bốn mùa rõ rệt. Có những tháng tuyết rơi thật cao ngập trắng và xóa hết đường phố, rồi mùa xuân có hoa nở đủ sắc màu với những cành lá non tươi màu xanh mạ, và mùa hè về cây cỏ xanh rì soi bóng bên dòng suối trong mát. Và vào tháng này trời nơi đây đã bắt đầu vào thu. Tôi biết vài tuần nữa thôi, ngàn lá bên khu rừng nhỏ sau nhà sẽ đổi muôn màu, chúng rụng bay khắp trời, để lại một rừng cây trơ trọi khi trời trở lạnh và ngày ngắn đi hơn.

Tôi thấy rõ được sự đổi thay của bốn mùa, nhưng tôi không cảm nhận nó là vô thường. Bốn mùa thay đổi tự nhiên. Một buổi sáng vào thu nhìn những chiếc lá sắc màu dưới bước chân đi, tôi cảm thấy cái đẹp nhiệm mầu của thiên nhiên, của sự sống.

Tôi nghĩ, chúng ta thường chỉ nhắc đến vô thường khi nào có những việc gì xảy đến bất ngờ với mình. Một hôm trở về khu phố cũ, căn nhà ngày xưa giờ đã nhiều biến đổi, nhìn cánh cửa sổ, tấm sáo quen thuộc ngày nào… tôi chợt cảm thấy cuộc đời qua nhanh. Ta cảm thấy phiền muộn trước những đổi thay nào mà mình không muốn, hoặc không chấp nhận. Và đó mới là nguyên nhân của khổ đau.

Trong Kinh A Hàm, có lần ông Thôn trưởng Na Ca Dà hỏi Phật:

    - Bạch Thế Tôn, nguyên nhân nào khích động các khổ?

Phật hỏi ông:

    - Nếu trong thôn ông có người chết hoặc có người bị tai nạn, ông có buồn khổ không?

    - Bạch Thế Tôn, có khi buồn khổ, có khi không.

    - Tại sao?

    - Nếu những người chết hoặc bị tai nạn ấy là bà con thân quyến của con thì con buồn khổ.  Trái lại thì con không buồn khổ.

Phật đáp:

    - Gốc của sự buồn khổ là do lòng dính mắc vậy.

Như vậy thì sự đổi thay, chưa chắc sẽ mang lại cho ta khổ đau, nhưng chính những dính mắc của mình mới là nguyên nhân chánh.

Trích Bước Vào Suối Mát Ta Chơi - TG: Nguyễn Duy Nhiên